Laat NL weer gidsland zijn bij strijd tegen drugsprobleem

[Gonzo 31]

De Tweede Kamer bespreekt deze week het drugsbeleid. Ze zou zich moeten spiegelen aan Portugal, waar het drugsgebruik sinds 2001 is gedecriminaliseerd. Dat stelt Tweede Kamerlid Tofik Dibi.

Er was eens een land dat in een zo depressieve staat verkeerde wegens een diepgeworteld drugsprobleem dat het deed wat geen ander land ooit aandurfde: op 1 juli 2001 decriminaliseerde Portugal, het land in kwestie, met nieuwe nationale wetgeving expliciet alle drugs - inclusief cocaïne en heroïne. Niet langer werd koop, bezit en consumptie van drugs voor persoonlijk gebruik strafrechtelijk gesanctioneerd. Het kopen, in bezit hebben en gebruiken van een hoeveelheid groter dan de gemiddelde dosis voor tien dagen individueel gebruik werd hiermee een administratieve overtreding. In elk van de achttien administratieve districten werden commissies van deskundigen in het leven geroepen om bij elke overtreding individueel te beoordelen wat de meest effectieve en efficiënte interventie is, variërend van een boete tot behandeling.

Tien jaar later spreekt de vergelijking van de drugsproblematiek in Portugal voor en na 2001 boekdelen. In vrijwel alle categorieën van drugs is het langdurig gebruik in het post-decriminaliseringtijdperk beheerst dan wel gedaald. In de kritieke groep 15- tot 19-jarigen - kritiek omdat een substantieel deel van de jeugd in deze periode begint met drugsgebruik - is het drugsgebruik kleiner. Het hardnekkige heroïnegebruik en de daarmee gepaard gaande nieuwe gevallen van hiv en aids zijn elk jaar na 2001 substantieel gedaald. Ook het aantal nieuwe hepatitis B en C infecties is - zij het licht - gedaald. Daarnaast is het aantal drugsgerelateerde doden gedaald van nabij 400 doden in 1999 naar 290 doden in 2006.

Ook een vergelijking tussen Portugal en andere Europese landen is veelzeggend. In de periode 2001 tot 2005 gebruikten Portugezen in de leeftijdscategorie 15 tot 64 jaar in vergelijking met andere Europeanen het minst cannabis. Sterker: het cannabisgebruik in de meeste EU-landen is twee- tot driemaal zo hoog als in Portugal na 2001. Voor cocaïne - na cannabis de meest gebruikte Europese drug - geldt hetzelfde.

Doembeeld

Een andere belangrijke conclusie is dat het door conservatieve politici geschetste doembeeld van een aanzuigende werking van drugstoeristen voor Portugal na decriminalisering geen bewaarheid is geworden. Het aantal drugsovertredingen veroorzaakt door burgers uit andere EU-lidstaten is vrijwel nihil.

Door de vrees voor vervolging vanwege drugsgebruik bij zijn burgers weg te nemen, heeft Portugal na 2001 geleidelijk meer grip weten te krijgen op zijn drugsproblemen. Het verschuiven van de aandacht van vervolging naar volksgezondheid heeft tot zulke verbeteringen geleid dat een ideologisch debat over het verheerlijken tegenover het verketteren van drugs heeft plaatsgemaakt voor nuchtere en resultaatgerichte politiek. Er is dan ook geen sprake meer van noemenswaardige pogingen van Portugese politici om terug te keren naar het pre-decriminaliseringtijdperk.

Deze lessen uit Lissabon bieden een basis voor andere landen die worstelen met hun eigen drugsproblematiek. En hoewel de Portugese aanpak past in een internationale roep naar decriminalisering, preventie en behandeling lijkt de Nederlandse regering een verregaande stap terug in de tijd te willen zetten. Het beste voorbeeld hiervan is het kabinetsvoornemen een wietpas te verplichten als voorwaarde voor het consumeren van cannabis in besloten coffeeshops.

Een groot deel van de gebruikers zal zich om principiële of professionele redenen nooit en te nimmer laten registreren en zal zich op andere manieren van cannabis voorzien. Dit blijkt ook uit een enquête van Haarlemse coffeeshops waarin slechts 12 procent van de klanten aangeeft bereid te zijn zich te laten registreren in een ledenbestand. Het gevolg zal zijn dat de handel in softdrugs ondergronds gaat, in handen komt van illegale 06-dealers en @-bezorgers en dat Nederlandse cannabisconsumenten gecriminaliseerd worden. Maar het schrijnendst zijn de negatieve gevolgen voor de volksgezondheid waar alle grote verslavingsinstellingen het kabinet onlangs gezamenlijk voor waarschuwden.

Weerklank

In 2010 bepleitten onder anderen de oud-ministers Frits Bolkestein en Els Borst en de hoogleraar strafrecht Theo de Roos het opheffen van het verbod op alle drugs met een argument dat in het debat over het drugsbeleid weinig weerklank heeft gehad: het levert financiële besparingen op. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) berekende dat de criminaliteit Nederland in 2006 31,5 miljard euro kostte. Volgens Bolkestein cs beslaat het drugsverbod minstens de helft van deze totale kosten. De kosten van de directe en indirecte rechtshandhaving van het drugsverbod zouden volgens de Rotterdamse hoogleraar Henk Rigter over 2003 minstens 1,6 miljard euro bedragen. Daarnaast weten we dat het decriminaliseren van cannabis 160 miljoen euro bespaart op de inzet van politie en justitie en 260 miljoen opbrengt aan extra belastinginkomsten, samen 420 miljoen euro.

Het pleidooi van Bolkestein en bondgenoten kreeg vorig jaar internationale navolging toen een panel van prominenten - onder wie Kofi Annan en de oud-presidenten van Mexico, Colombia en Brazilië - vaststelden dat de mondiale War on Drugs is mislukt met 'verwoestende gevolgen voor individuen en samenlevingen wereldwijd'. In een rapport pleitten ze voor een 'fundamentele hervorming' van drugsbeleid door 'een punt te zetten achter de criminalisering, marginalisering en stigmatisering van druggebruikers die niemand anders schade toebrengen'. Aan de hand van het Nederlandse gedoogbeleid en de Portugese lijn sinds 2001 toont het rapport aan dat decriminalisering niet heeft geleid tot meer drugsgebruik dan in repressieve landen.

De lessen uit Lissabon zouden de geesten van zowel voor- als tegenstanders van drugs rijp moeten maken voor een nieuw drugsdebat. Een debat waarin centraal staat wat de meest effectieve en efficiënte manier is om de schadelijke gevolgen van drugsgebruik te verminderen in de wetenschap dat drugs met een verbod niet zullen verdwijnen. Een debat waarin ideologie wordt verruild voor realiteitszin. In een wereld die worstelt met een drugsprobleem kan Nederland zijn voortrekkersrol opnieuw vervullen door het voorbeeld van Portugese decriminalisering van alle drugs voor individueel gebruik te volgen en door definitief de achterdeur van de coffeeshops te reguleren. Dat is aantoonbaar beter voor de volksgezondheid, effectiever tegen de georganiseerde misdaad en verstandiger in de besteding van gemeenschapsgeld.

Bron: VK.nl